ขนุน หรือ Jackfruit ( ชื่อวิทยาศาสตร์: Artocarpus heterophyllus ) เป็นผลไม้ที่มีผลขนาดใหญ่ที่สุดในโลก ซึ่งมีขนาดสูงสุดถึง 50 กิโลกรัม ฉะนั้นอย่าปลูกขนุนไว้ใกล้กับชายคาบ้าน เพราะเวลาขนุนสุกอาจจะร่วงหล่นลงมาทำให้หลังคาบ้านเสียหายได้
อีกอย่าง อย่าปลูกขนุนไว้ใกล้กับสนามเด็กเล่นเป็นอันขาด เป็นอาจก่อให้เกิดอันตรายกับเด็กเล็กได้ เพราะว่าขนุนนั้นมีผลขนาดใหญ่ บางผลออกในที่ๆสูงมาก บางผลก็ออกตรงบริเวณที่เตี้ยมาก เด็กๆอาจจะไปเล่นใต้ต้นหรือซุกซน คันมืออยากจะปลิดลูกขนุนเล่นจนหล่นลงมาได้ มันเป็นอันตรายกับเด็กๆได้จากขนาดของมัน จำไว้ง่ายๆ ว่า ขนุนไม่ชอบอยู่ใกล้กับหลังคาบ้าน และไม่ชอบเด็กๆด้วย.
ขนุน : ไม่ชอบบริเวณที่เปียกๆ
ขนุนทนแล้งและชอบที่ที่เป็นสันดอน อย่าปลูกขนุนในบริเวณที่มีฝนตกแล้วมีน้ำท่วมขังแช่รากเป็นอันขาด และอย่ารดน้ำขนุนจนชุ่มจนเกินไป จะทำให้ต้นไม่ออกผลและเหี่ยวเฉาลงได้ แต่เราก็ต้องหมั่นคอยสังเกต ถ้าใบล่างเหลืองแล้วทิ้งใบ ก็จะเป็นสัญญาณเตือนให้รู้แล้วว่า ขนุนกำลังขาดน้ำ และกำลังพยายามปรับตัวให้พอดีกับปริมาณน้ำที่มันได้รับ มันอาจจะเติบโตช้าลงกว่าที่ควรจะเป็น
การตัดแต่งทรงพุ่มของขนุน
ขนุน เป็นไม่ทรงพุ่มขนาดใหญ่ที่ให้ร่มเงาได้ ต้องเผื่อพื้นที่ไว้อย่างน้อยประมาณ 8 เมตร ถ้าเราปลูกในพื้นที่แคบๆตามรั้วบ้าน หรืออยู่ใกล้กับต้นไม้ต้นอื่นมากเกินไปมันก็จะเติบโตจนสูงชะลูด ไม่มีกิ่งใหญ่ๆอยู่ด้านล่าง ลูกจะไปออกอยู่ตามกิ่งก้านด้านบน ทำให้เราดูแลได้ยาก เก็บเกี่ยวผลทีก็ยาก แถมได้ลูกที่ไม่ค่อยสมบูรณ์อีก เพราะต้องคอยส่งอาหารไปเลี้ยงกิ่งก้านสูงๆเหล่านั้น
ถ้าเราอยากให้ขนุนติดผลดี ต้องขยันตัดแต่งทรงพุ่มให้แผ่กระจายออกไปรอบๆต้น และพยายามให้มันได้รับแสงกระจายทั่วๆกัน ปรกติขนุนจะให้ผลในเดือนเมษายนถึงมิถุนายน และมีขนุนนอกฤดู หรือ ขนุนทวาย ออกผลในเดือนธันวาคม.
การเลือกพันธุ์ “ขนุน”
พันธุ์ขนุนที่เหมาะสำหรับปลูกภายในบริเวณบ้าน ได้แก่ พันธุ์ทองสุดใจ พันธุ์จำปากรอบ พันธุ์แดงรัศมี และพันธุ์เบาละแม เพราะพันธุ์เหล่านี้ให้ผลดก เราสามารถเก็บกินได้เรื่อยๆ และออกผลขนาดไม่ใหญ่มากจนเกินไป เหมาะกับการนำมาบริโภคภายในครัวเรือน เวลาซื้อต้นพันธุ์ควรเลือกแบบติดตา หรือ เสียบกิ่งจะดีกว่า เพราะจะทำให้เราได้ต้นตอที่มีรากแก้วแข็งแรง
ขนุนโดยภูมิปัญญาชาวบ้าน
คนโบราณบอกว่า ถ้าขนุนยวงบาง และ ไม่ค่อยหวาน ให้เอาซากสัตว์ตาย เช่น สุนัข แมว เป็ด ไก่ ไปฝังไว้ที่โคนต้นห่างจากโคนประมาณ 1 เมตร ปีต่อมาจะพบว่าขนุนมียวงหนามากขึ้น รสหวานสีสวยผิดกว่าปีก่อนๆ จริงๆแล้วเพราะซากสัตว์เหล่านี้ย่อยสลายกลายเป็นปุ๋ยให้แก่ดิน โดยเฉพาะกระดูกที่ป่นให้แร่ธาตุกับดิน อย่าง แคลเซียม ฟอสฟอรัส ที่ช่วยสร้างเหนือและทำให้ขนุนมีรสหวานได้อย่างดี
การใส่ปุ๋ยขนุน
ถ้าเรารู้จักเทคนิคการให้ปุ๋ยให้ถูกจังหวะตามความต้องการแล้วก็ไม่ต้องลำบากไปหาซากสัตว์ตายมาฝัง ถ้าอยากเร่งให้ผลโตช่วงที่กำลังติดผลลูกเล็กๆ นอกจากใส่ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอกแล้ว ให้ใส่ปุ๋ยที่มีไรโตรเจนสูง เมื่อผลใหญ่ใกล้แก่เต็มที่ก็ให้ใส่ปุ๋ยที่มี ฟอสฟอรัส และ โพแทสเซียมสูง เพื่อเพิ่มความหวานและเพิ่มเนื้อข้างในด้วย หรือถ้าไม่ต้องการเพิ่มขนาด แต่อยากได้ความหวาน ก็ใช้ปุ๋ยที่มีโพแทสเซียมสูง สูตร 0-10-30 หรือ 0-0-50
เน้นคุณภาพ ไม่เน้นปริมาณ
อย่าเสียดายถ้าเห็นขนุนออกลูกดกเป็นพวง ต้องตัดใจเด็ดทิ้งบ้าง กิ่งนึงเหลือไว้เพียง 1-2 ผลก็พอแล้ว เพราะผลยิ่งน้อยก็จะได้รับแร่ธาตุอาหารได้เต็มที่ ไม่ต้องแย่งกัน ผลขนุนใช้เวลานานประมาณ 3-4 เดือนกว่าจะสุก ระหว่างนั้นควรห่อผลด้วยถุงรีเมย์ ถุงปูนซีเมนต์ หรือถุงอาหารสัตว์ที่เหนียวไม่ขาดง่าย ตัดก้นถุงแล้วนำไปสวมเข้ากับผลมัดรวบถุงที่ขั้วผลจะช่วยป้องกันแมลงไม่ให้เข้าไปทำลาย ทำให้เราได้ขนุนผิวสวยกว่าเดิม แต่อย่าใจร้อนเก็บขนุนก่อนที่ผลจะสุก เพราะจะได้ยวงหรือเนื้อที่ด้อยคุณภาพ สียวงจะซีดและไม่หวาน
ดูอย่างไรว่าสามารถเก็บเกี่ยวได้
เราจะรู้ว่าผลสุกแก่พอดีได้อย่างไร ให้ลองเคาะที่ผลขนุนฟังเสียงจะมีเสียงหลวมๆ ใบเลี้ยงที่ติดอยู่กับขั้วผลมีสีซีดเหลือง กรีดดูที่ขั้วผลน้ำยางจะใส นอกจากนี้ให้ดูที่หนาม ถ้าหนามห่าง และปลายหนามทู่ แสดงว่าแก่กำลังพอดี สามารถเก็บได้แล้ว ก่อนเก็บงดให้น้ำสัก 2 อาทิตย์ ผลจะหวานขึ้น เวลาเก็บใช้มีดตัดขั้วอย่าให้ผลตกถึงพื้นยวงจะเสียหาย ถ้าผลอยู่สูงก็ใช้เชือกมัดหย่อนลงมาจากต้น.
เคล็ดลับขนุนสุก
เมื่อตัดขนุนจากต้นแล้ว หากพบว่า ขนุนยังไม่สุก ให้หาไม้ปลายแหลมยาวประมาณ 15 เซนติเมตรตอกเข้าไปใกล้ขั้วหรือตรงขั้วก็ได้ แล้วนำขนุนไปตากแดด หากขนุนเริ่มสุกแล้ว มันจะส่งกลิ่นหอม.
