ตะไคร้เป็นพืชสมุนไพรพื้นบ้านที่มีกลิ่นหอม มีสรรพคุณบำรุงร่างกายมากมาย ทั้งยังเป็นเครื่องประกอบอาหารที่ให้รสชาติและกลิ่นที่ดี เช่น การใช้ไปแกง หรือ ยำ ทั้งยังสามารถนำไปทำเป็น้ำใช้ดื่มรักษาสุขภาพได้อีกด้วย
1.ตะไคร้ ปลูกครั้งเดียว กินใช้ได้นาน
แม้ว่าตะไคร้จะจัดอยู่ในพืชวงศ์หญ้า แต่ตะไคร้ก็มีอายุอยู่ได้หลายปี และสูงได้ถึง 1.5 เมตร เจริญเติบโตแตกกอออกไปได้เรื่อยๆ ลำต้นใต้ดินเป็นเหง้าสั้นๆ การปลูกตะไคร้สามารถทำได้ง่ายๆ แค่เอาเหง้า ที่แยกจากกอเดิม ให้มีรากติดหรือซื้อมาจากตลาดก็ได้ ตัดใบออกให้เหลือโคนยาวสักประมาณ 10-15 เซนติเมตร ปักลงไปในดิน ช่วงแรกๆ ต้องขยันรดน้ำหน่อย แต่พอตะไคร้เริ่มตั้งตัวได้ ก็รดแค่ตอนเช้าอย่างเดียว ที่สำคัญ อย่าปล่อยให้ตะไคร้มีใบมาก จะทำให้ดูระเกะระกะ พยายามทำให้กอเล็ก หมั่นตัดแต่งใบทิ้งบ้างให้แสงแดดสามารถส่องถึงรากได้ ตะไคร้จะได้ต้นใหญ่ เมื่อกอใหญ่ขึ้นใบที่ตัดก็เอาไปหมกที่โคนกอป้องกันไม่ให้น้ำระเหยออกมามาก เมื่อจะตัดตะไคร้ไปใช้ ให้ใช้มีดตัดโคนต้นให้เสมอกับระดับดิน ตัดต้นที่เบียดกันออกให้ต้นที่เหลือมีระยะห่างสม่ำเสมอจะได้ตะไคร้พุ่มกอสวย เป็นไม้ประดับได้อย่างดี และแตกกอใหม่ให้กินใช้อีกนาน
2.ตะไคร้ พืชกลิ่นหอมไล่แมลง
ตะไคร้สร้างน้ำมันหอมระเหยขึ้นจากธาตุอาหารต่างๆในดิน ใบของตะไคร้จึงมีกลิ่นหอมเย็นที่เราชอบ แต่สำหรับแมลงแล้วมันไม่ชอบเลย ตะไคร้ใช้กลิ่นหอมจากใบของมันเป็นเครื่องมือป้องกันแมลงไม่ให้มารบกวน และใช้ใบสีเขียวยาวแหลมมีคมป้องกันสัตว์อื่นๆมาแทะเล็มได้ด้วย
3.ตะไคร้ แต่งกลิ่น ดับกลิ่น
ส่วนของตะไคร้ที่นำมาใช้ปรุงอาหาร คือ เหง้าและใบ นอกจากจะช่วยปรุงรสชาติน้ำพริกแกง ต้มยำ พล่า ยำ ให้อร่อยแล้ว กลิ่นหอมเย็นของตะไคร้ยังช่วยแต่งกลิ่นให้อาหารมีความหอมน่ากิน รวมทั้งช่วยดับกลิ่นคาวในอาหารทะเลและเนื้อสัตว์ได้อย่างดีอีกด้วย ตะไคร้มีสรรพคุณทางยามากมาย ช่วยลดการบีบตัวของลำไส้ บรรเทาอาการไข้หวัด ปวดท้อง จุกเสียด แน่นท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ อาหารไม่ค่อยย่อย ช่วยขับปัสสาวะ ขจัดอาการอ่อนเพลีย ปวดหลัง ปวดประจำเดือน ประจำเดือนมาไม่ปรกติ รักษาโรคลมและเบาหวาน และจากการวิจัยยังพบอีกว่า ตะไคร้มีสารแอนติออกซิเดนท์ช่วยป้องกันมะเร็งลำไส้ได้ด้วย
4.ตะไคร้ปกติ และตะไคร้หอม
ตะไคร้ที่เราใช้ปรุงอาหารกันทั่วไปคือ Cymbopogon citratus: lemon grass หรือ Lapine ส่วนตะไคร้หอมที่นำมาใช้ทำยาไล่แมลงนั้นคือ C. nardus: citronella grass ตะไคร้หอมกินไม่ได้เพราะกลิ่นมันจะแรง มักจะออกดอกง่าย ส่วนตะไคร้ที่กินได้จะไม่ค่อยออกดอก