รู้หรือไม่? หินบนโลกนี้มีกี่ชนิด?

หินบนโลกนี้มีกี่ชนิด? : หิน (Rock) เป็นวัสดุหลักของเปลือกโลก ซึ่งประกอบไปด้วยแร่ธาตุต่างๆ แบ่งได้เป็น 3 ประเภท ตามลักษณะการเกิด ได้แก่ หินอัคนี หินชั้น และหินแปร

หินบนโลกนี้มีกี่ชนิด มาดูกัน!

หินอัคนีเป็นอย่างไร?

หินอัคนี (Igneous Rocks) คือ หินหนืดที่ถูกดันออกมาจากแก่นโลก แล้วเย็นตัวลงกลายเป็นลาวา (LAVA) ตัวอย่างของหินอัคนี ได้แก่ หินแกรนิต หินฐานรากของพื้นทวีป ส่วนใหญ่จะนำไปใช้เป็นวัสดุก่อสร้างอาคารและถนน และหินบะซอลท์ เกิดในบริเวณเทือกเขาใต้ทะเล

• หินแกรนิต
• หินฐานรากพื้นทวีป
• หินบะซอลท์

หินอัคนี ประกอบไปด้วยแร่ธาตุต่างๆ ได้แก่ เขี้ยวหนุมานหรือควอตซ์ แร่ฟันม้าหรือเฟลด์สปาร์ ไมกา และฮอร์นเบลนด์ ขนาดผลึกต่างกันเนื่องจากความใกล้ไกลของผิวโลก เมื่อแร่เหล่านี้เกิดขึ้น เช่น แร่ออบซิเดียนที่มีลักษณะคล้ายกับแก้วนั้นเป็นแร่ที่เย็นบนผิวโลก ในขณะที่แกบโบรซึ่งเป็นหินบะซอลท์ชนิดหนึ่ง เย็นตัวลงใต้เปลือกโลกและเป็นผลึกขนาด 13 มม.

หินชั้นเป็นอย่างไร?

หินชั้น (Sedimentary Rocks) เกิดจากการซ้อนทับกันของโคลนและทรายทับถมกันในท้องทะเลโบราณและถูกกดอัด จะมองเห็นเป็นชั้นอย่างชัดเจน แยกเป็นชั้นต่างๆ

• หินทราย
• หินดินดาน
• หินปูน
• และถ่านหิน

ซึ่งเกิดจากอินทรีย์สารนั้นเป็นตัวอย่างของหินชั้น

หินแปรเป็นอย่างไร?

หินแปร (Metamorphic Rocks) นั้นเป็นผลของการเปลี่ยนแปรสภาพของหินชั้นหรือหินอัคนี เนื่องจากได้รับความร้อน ความดัน และการกระทำเชิงเคมีใต้ดิน

ตัวอย่างของหินแปรได้แก่ :

• หินชนวน
• หินชิสต์
• หินอ่อน

ซึ่งเป็นหินปูนที่แปรสภาพโดยส่วนประกอบทางเคมีเหมือนหินปูน แต่หนาแน่นกว่า และแข็งแกร่งกว่าหินปูน

วัฏจักรของหิน

ในกระบวนการที่เรียกว่าวัฏจักรหินนั้น หินอัคนีจะถูกกัดกร่อน และกลายเป็นหินชั้น ซึ่งอาจถูกเปลี่ยนแปรด้วยการกระทำของความร้อน และความดันจนกลายเป็นหินแปรได้ ก่อนที่กิจกรรมของภูเขาไฟจะเปลี่ยนหินนั้นกลับไปเป็นหินอัคนีอีกครั้ง ซึ่งวัฏจักรแต่ละช่วงจะกินเวลาไปหลายล้านปี

โพแทสเซียม–อาร์กอน ใช้ในการระบุอายุหิน คล้ายคลึงกับการกำหนดอายุด้านถ่านกัมมันต์ (RADIOCARBON DATING) เทคนิคนี้คำนวณอัตราการเสื่อมสลายของโพแทสเซียม -40 และอาร์กอน -40 การระบุอายุด้วยวิธีนี้ใช้ตรวจอายุอุกกาบาตก้อนหนึ่ง ซึ่งพบว่ามีอายุถึง 4,500 ล้านปี

แล้วหินงอกกับหินย้อยคืออะไร?

หินงอกและหินย้อย (Stalactites and Stalagmites) หินที่เกิดในถ้ำหินปูน มีทั้งที่ห้อยย้อยจากเพดานถ้ำ (Stalactites) และที่งอกจากพื้นถ้ำ (Stalagmites) เกิดจากการสะสมของแคลเซียมคาร์บอเนต บางถ้ำอาจเกิดจากอนุมูลซัลไฟด์และอนุมูลคาร์บอเนตอื่นๆ

หินงอก หินย้อย ใช้เวลาก่อตัวนานนับพันปี และไม่จำเป็นต้องงอกเป็นคู่ แต่ถ้างอกในแนวเดียวกันจะค่อยๆเชื่อมติดเป็นเสาเดียวกันได้

ถ่านหินเป็นอย่างไร?

ถ่านหิน (Coal) หินชั้นสีดำที่เกิดจากซากพืชเน่าเปื่อยผุพังทับถมกันในที่ลุ่มน้ำขังในช่วงยุคคาร์บอนิเฟอรัส ซากพืชเน่าเปื่อยที่ทับถมกันเป็นชั้นหนาจะเรียกว่า พีต (Peat) อัดตัวกันแน่นเมื่อมีหินอื่นๆเกิดขึ้นด้านบน ความดันและความร้อนใต้ดินจะเปลียนพีตให้กลายเป็นถ่านหินอย่างช้าๆ

ถ่านหินมี 3 ชนิด ได้แก่ :

• แอนทราไซน์ เป็นถ่านหินที่แข็งที่สุด ประกอบด้วย คาร์บอนมากกว่าร้อยละ 90
• ถ่านหินบิทูมินัส ที่ใช้กันในครัวเรือนประกอบไปด้วยคาร์บอนมากกว่าร้อยละ 80
• ถ่านหินลิกไนต์หรือถ่านหินสีน้ำตาล มีคาร์บอนประมาณร้อยละ 70 แต่มีสิ่งปนเปื้อนอยู่มาก

ถ่านหินเป็นปัจจัยสำคัญของการปฎิวัติอุตสาหกรรม (Industrial Revolution) ของอังกฤษ การทำเหมืองถ่านหินยังเป็นอุตสาหกรรมที่สำคัญที่สุดของประเทศจนถึงยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ใน ค.ศ.1920 มีกรรมกรเหมืองถ่านหินถึง 1.2 ล้านคน จนลดจำนวนลง เหลือไม่ถึง 27,000 คนในทศวรรษที่ 1990

อ้างอิง : สารานุกรมรอบรู้รอบโลก , วิกิพีเดีย